Nawrót choroby po leczeniu CAR-T anty-CD19 pozostaje poważnym wyzwaniem. Krótki czas utrzymywania się komórek CAR-T przyczynia się do ryzyka nawrotu, co wymaga nowych podejść w celu przedłużenia ich trwałości. Ponowna infuzja komórek CAR-T stanowi potencjalną strategię zmniejszania ryzyka lub leczenia nawrotu choroby po początkowej infuzji komórek CAR-T.

Leczenie komórkami T z chimerycznym receptorem antygenowym (chimeric antigen receptor, CAR) ukierunkowanym na antygen CD19 zmieniło możliwości leczenia nawrotowej/opornej (r/r) ostrej białaczki limfoblastycznej B-komórkowej (ALL) u dzieci i młodych dorosłych. 

Terapia limfocytami T z chimerycznym receptorem antygenowym (CAR-T) to przełom w leczeniu ostrej białaczki limfoblastycznej (acute lymphoblasti c leukemia – ALL). W Polsce dla dzieci zarejestrowany jest jeden preparat CAR-T – ti sagenlecleucel (Kymriah®), mający chimeryczny receptor anty-CD19. Niniejsze rekomendacje opracowano jako konsensus ekspertów Zespołu Koordynacyjnego ds. CAR-T w Polsce.

Stosowanie preparatu tisagenlecleucel (Kymriah) u dzieci w wieku poniżej 3 lat z nawracającą lub oporną na leczenie ostrą białaczką limfoblastyczną z komórek B (acute lymphoblastic leukemia, ALL) było równie skuteczne i bezpieczne, jak w przypadku starszych dzieci ocenianych wcześniej w badaniu ELIANA. Wyniki te ukazały się we wrześniowym wydaniu The Lancet Haematology.

Od 1 września 2021r terapia CAR-T preparatem tisagenlecleucel (Kymriah) jest refundowana w ramach programu lekowego nr B.65 „Leczenie chorych na ostrą białaczkę limfoblastyczną (ICD-10 C91.0)” dla dzieci i młodych dorosłych do ukończenia 25 rż. Do terapii CAR-T kwalifikuje Zespół Koordynacyjny do spraw CAR-T powołany przez Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia, w następującym składzie:

Zastosowanie u młodych pacjentów tisagenlecleucelu wyższych dawek z końcowego zakresu dawkowania zatwierdzonego przez FDA pozwoliło na uzyskanie lepszych wskaźników przeżycia w ciągu jednego roku w porównaniu z podawaniem niższych dawek, według wyników badań opublikowanych w sierpniu 2022 w Blood Advances.

Wznowa ostrej białaczki limfoblastycznej z prekursorów komórek B (BCP-ALL) może obejmować ośrodkowy układ nerwowy. Większość badań klinicznych z terapią CAR-T wyklucza pacjentów ze wznową mózgową, również ze względu na możliwą neurotoksyczność.

Szczepionki przeciwko SARS-CoV-2 indukują odporność zarówno humoralną jak i komórkową. Nadal nie potwierdzono, która z nich pełni kluczową rolę, jednak izolowana odpowiedź komórek T bez serokonwersji u zdrowych osób z otoczenia pacjentów z rozpoznanym COVID sugeruje ich znaczny udział w odpowiedzi przeciwko klinicznej manifestacji zakażenia. Pacjenci onkologiczni stanowią grupę ryzyka niekorzystnego przebiegu zakażenia SARS-CoV-2, dlatego byli pacjentami priorytetowymi w momencie pojawienia się szczepionek.

Rozwój technologii CAR-T i jej zastosowanie u pacjentów z nowotworami hematologicznymi, w szczególności u pacjentów z ostrą białaczką limfoblastyczną B-komórkową (ang. B-cell precursor acute lymphoblastic leukemia; BCP-ALL) to spektakularny przełom ostatnich lat. Aktualnie obserwuje się wyzwania zarówno naukowe, jak i kliniczne czy logistyczne w stosowaniu CAR-T w BCP-ALL oraz innych nowotworach wieku dziecięcego, w szczególności ostrej białaczce szpikowej (ang. acute myeloid leukemia; AML), chłoniakach i guzach litych. 

Nawrót choroby po terapii CAR-T-komórkowej, pomimo imponujących początkowych wskaźników odpowiedzi pozostaje istotnym problemem, a pytania dotyczące optymalnego zastosowania tisagenlecleucelu nie straciły na aktualności.

Terapie z wykorzystaniem technologii CAR-T obejmujące zatwierdzony przez FDA tisagenlecleucel pozwalają na uzyskanie remisji u dzieci z opornością na leczenie lub wznową B-ALL. Jednak wznowy po CAR-T są wciąż problemem terapeutycznym. Opracowanie optymalnego protokołu ich leczenia i standardów opieki nad pacjentem ze wznową po terapii tisagenlecleucelem jest konieczne. 

Zapraszamy do wysłuchania wypowiedzi Konsultanta Krajowego w dziedzinie onkologii i hematologii dziecięcej, prof. dr hab. n. med. Jana Styczyńskiego. Ekspert omawia obecne i przyszłe szanse na krajowy rozwój przełomowej, nowoczesnej terapii CAR-T w leczeniu dzieci z chorobami nowotworowymi. Zapowiada możliwe rozszerzenie dostępności tego typu leczenia.

Tisagenlecleucel, limfocyty T genetycznie zmodyfikowane przez wektor kodujący chimeryczny receptor antygenowy anty-CD19, wykazał skuteczność w leczeniu dzieci i młodych dorosłych z ostrą białaczką limfoblastyczną B-komórkową (ang. B-cell acute lymphoblastic leukemia; B-ALL) w dwóch wieloośrodkowych badaniach fazy drugiej.

Pacjenci Kliniki Transplantacji Szpiku, Onkologii i Hematologii Dziecięcej Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego we Wrocławiu zmagający się z oporną, ostrą białaczką limfoblastyczną od 1 września mają dostęp do bezpłatnej terapii CAR-T. Szansę na nowatorską terapię otrzymają również dorośli z agresywnymi chłoniakami i ostrą białaczką limfoblastyczną. Wkrótce na Uniwersytecie Medycznym we Wrocławiu w ramach prowadzonych badań klinicznych uruchomiona zostanie produkcja tzw. akademickiego CAR-T. 

Minister zdrowia Adam Niedzielski 17 sierpnia 2021 r. opublikował pozytywną decyzję refundacyjną dla terapii CAR-T we wskazaniu oporna/nawrotowa ostra białaczka limfoblastyczna do stosowania u dzieci i dorosłych do 25 roku życia. To decyzja o dostępie do terapii, na którą czekali eksperci, pacjenci pediatryczni i ich rodzice. Dotychczas w przypadku dzieci potrzebujących tej terapii leczonych w klinice „Przylądek Nadziei” jedynym rozwiązaniem było uruchomienie zbiórek i zakup komercyjny produktu. Od 1 września leczenie terapią CAR-T będzie finansowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia. 

Resort Zdrowia opublikował projekt obwieszczenia, w którym obejmuje refundacją m.in. preparat tisagenlecleucel stosowany w terapii CAR-T. Lek będzie finansowany u pacjentów do 25 roku życia z nawrotową/oporną ostrą białaczką limfoblastyczną z komórek B. To duża szansa dla młodych polskich pacjentów onkologicznych.

Terapia komórkami CAR-T, „żywy lek” – to szansa na życie dla dzieci, którym medycyna nie potrafi zapewnić skutecznego leczenia nowotworu. To także wciąż niespełnione marzenie lekarzy, małych pacjentów i ich rodziców o refundacji bardzo drogiego, lecz niezwykle skutecznego leczenia. Lipiec tego roku może przynieść pozytywną zmianę w postaci wpisania terapii CAR-T-Cells na listę terapii refundowanych.

Podczas tegorocznego American Society of Gene & Cell Therapy Annual Meeting (ASCGT Annual Meeting) zaprezentowano wyniki badania pierwszej fazy, w którym dowiedziono, że zastosowanie zmodyfikowanych genetycznie komórek NK mających na swojej powierzchni chimeryczne receptory antygenowe (CAR natural killer T-cells, CAR-NKTs) u dzieci z zaawansowanym zwojakiem zarodkowm (neuroblastoma) jest skuteczne i w przyszłości może stanowić potencjalną opcję terapeutyczną dla tej grupy chorych. 

Zapraszamy do zapoznania się z poniższym artykułem podsumowującym dane z rzeczywistej praktyki klinicznej dotyczące stosowania terapii CAR-T Kymriah (tisagenlecleucel) u pacjentów z ostrą białaczką limfoblastyczną oraz chłoniakiem nieziarniczym.  

Pomimo znacznych postępów, jakie dokonują się w leczeniu ostrej białaczki limfoblastycznej z komórek B (B-cell acute lymphoblastic leukemia, B-ALL), długotrwałe przeżycie nadal jest niezadowalające w przypadku nawrotowej lub opornej choroby i osiąga zaledwie 15-20% wśród pacjentów pediatrycznych, a 50% u dorosłych. W styczniowym wydaniu Blood advances pojawił się artykuł, w którym na podstawie uzyskanych dotychczas doświadczeń podjęto próbę porównania strategii leczenia i przedstawienia potencjalnych korzyści z preferencyjnego stosowania terapii CAR-T nad BiTEs w opornej lub nawrotowej B-ALL.

W marcu minął rok, odkąd pierwszy pacjent w Polsce otrzymał komórki CAR-T we wskazaniu oporna/nawrotowa ostra białaczka limfoblastyczna z komórek B u dzieci i dorosłych do 25. roku życia. Po wieloletnich zmaganiach chłopca z chorobą, po raz pierwszy nie nastąpił jej nawrót. Pacjent jest zdrowy, ma niewykrywalną chorobę resztkową.