Nowotwory układu krwiotwórczego

Wiek w chwili rozpoznania ostrej białaczki limfoblastycznej (ALL), pomimo znaczącego postępu w wynikach leczenia, utrzymuje się jako czynnik prognostyczny; dzieci starsze niż 10 lat mają gorszą prognozę na wyleczenie niż młodsze dzieci.

Ostra białaczka szpikowau dzieci (ang. acute myeloid leukemia, AML) występuje zdecydowanie rzadziej w porównaniu do ostrej białaczki limfoblastycznej, stanowiąc 15% wszystkich białaczek. W Polsce choruje 7 dzieci na milion poniżej 15 roku życia.

Główną przyczyną niepowodzeń w leczeniu ostrej białaczki limfoblastycznej (ALL) u dzieci są infekcje (2-4%). Intensywna chemioterapia, długie okresy neutropenii, cewniki centralne zwiększają ryzyko zachorowalności i śmiertelności z powodu infekcji. Celem badania była analiza częstości, epidemiologii zakażeń wirusowych u dzieci z ALL.

Powiększenie węzłów chłonnych (limfadenopatia) jest jednym z najczęstszych objawów klinicznych, zwłaszcza u dzieci. U ok. 50% zdrowych dzieci dochodzi do powiększenia węzłów chłonnych; najczęściej w wieku 2-10 lat.

Nowotwory układu krwiotwórczego wywodzące się z linii limfocytów T o ekspresji receptora antygenowego (TCR γδ) gamma – delta często związane są ze złym rokowaniem. Dla pacjentów z T-komórkowa ostra białaczką limfoblastyczna (T-ALL), jednym z najważniejszych czynników prognostycznych jest poziom minimalnej choroby resztkowej (MRD) w trakcie leczenia indukującego remisje i po jej zakończeniu.

Co łączy pediatrę z hematologią dorosłych? Okazuje się, że istnieje wiele wspólnych protokołów, schematów leczenia.

Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa (VTE) jest jednym z  poważnych powikłań prowadzonego leczenia ostrej białaczki limfoblastycznej u dzieci (ALL). Zachorowalność na waha się od 1,2 do 37% a różni się w zależności od jej definicji (objawowa, bezobjawowa), prowadzonego badania (retro- czy prospektywne) i protokołu leczenia. Zwiększone ryzyko VTE można tłumaczyć poprzez różne mechanizmy. Pierwszy z nich, proces krzepnięcia może być aktywowany poprzez czynniki prozakrzepowe, takie jak trombina, lub poprzez upośledzenie fibrynolizy lub szlaków przeciwzakrzepowych, lub poprzez samą istotę choroby.

Ryzyko zaburzeń neuropoznawczych u chorych w dzieciństwie na ostrą białaczkę limfoblastyczną (ALL) z wieloletnim przeżyciem, leczonych chemioterapią, stanowi około 40%. Wynika to nie tylko uznanych czynników ryzyka jakimi są podaż cytostatyków, młody wiek czy płeć żeńska.

Immunoterapia nowotworów, czyli metody mające na celu nasilenie przeciwnowotworowej odpowiedzi immunologicznej, od lat fascynują naukowców i lekarzy. Dobra tolerancja i ogromny potencjał kliniczny immunoterapii powodują, że jest to metoda niemal doskonała, bo w przeciwieństwie do klasycznej chemioterapii oszczędza prawidłowe tkanki.

Leczenie chorób nowotworowych u młodzieży i młodych dorosłych przyciąga w ostatnich latach szczególną uwagę onkologów, szczególnie biorąc pod uwagę fakt mniejszego postępu w poprawie przeżywalności i wyników leczenia w porównaniu do młodszych i starszych grup wiekowych, co może mieć związek z zależną od wieku manifestacją kliniczną, dojrzewaniem i wzrostem, charakterystyką psychologiczną i fizjologiczną młodych dorosłych.

Ostra białaczka promielocytowa (acute promyelocytic leukemia; APL) jest unikalnym typem białaczki, który wymaga specjalnego leczenia z wykorzystaniem kwasu transretinowego (all-trans retinoic acid; ATRA). Wcześniejsze analizy wykazały gorsze wyniki leczenia u dzieci poniżej 5.roku życia w porównaniu do starszych pacjentów. 

Asparaginaza jest podstawowym lekiem wykorzystywanym w leczeniu ostrej białaczki limfoblastycznej (ALL) i chłoniaka nie-ziarniczego. Mechanizm jej działania opiera się na upośledzeniu syntezy asparginy. Na skutek rozkładu L-asparaginy przez podawaną z zewnątrz asparaginazę dochodzi do zahamowania syntezy kwasów nukleinowych i białek w komórkach nowotworowych. Jej działanie wykorzystuje się także w innych rodzajach nowotworów niż białaczka – np. w raku sutka

Toksyczność 6-merkaptopuryny (6MP) zależy od polimorfizmów pojedynczego nukleotydu (SNP ang. Single Nucleotid Polymorphism) genów kodujących enzymy metaboliczne, a analiza TPMT zalecana jest przed rozpoczęciem leczenia podtrzymującego.

Dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną (acute lymphoblastic leukemia; ALL) mają zwiększone ryzyko niedoborów witaminy D, co czyni je bardziej narażonymi na rozwój działań niepożądanych. 

Leczenie kortykosteroidami w ostrej białaczce limfoblastycznej (ALL) jest fundamentalną częścią protokołu leczenia od początku lat pięćdziesiątych. Pomimo to, ich wpływ na układ krążenia jest słabo poznany.

Jednym z podstawowych narzędzi wprowadzeniu leczenia przeciwnowotworowego u dzieci są tunelizowane cewniki centralne. Te długotrwałe dojścia centralne pozwalają na podaż cytostatyków, antybiotyków, całkowitego żywienia pozajelitowego, leczenia wspomagającego. Ponadto pozwalają na pobieranie krwi w trakcie terapii.

Ostra białaczka limfoblastyczna (acute lymphoblastic leukemia; ALL) jest najczęstszym nowotworem wieku dziecięcego, a 85% jej przypadków stanowi białaczka z komórek prekursorowych B (B-ALL). Od lat 60 czas przeżycia całkowitego (overall survival, OS) wzrasta, sięgając obecnie 90%.

Ostra białaczka limfoblastyczna B komórkowa (B-ALL) jest nowotworem złośliwym układu krwiotwórczego. Ten rodzaj białaczki najczęściej występuje u dzieci, rzadziej również u dorosłych. W leczeniu stosuje się prawie wyłącznie chemioterapeutyki. Większość chorych dobrze odpowiada na leczenie, jednak u około 15-20% pacjentów pediatrycznych i około 50% dorosłych dochodzi do nawrotu choroby, często opornego na leczenie. Ze względu na wysoką częstość zachorowań, pomimo coraz skuteczniejszych protokołów leczenia, ten typ białaczki jest, po wypadkach i urazach, wiodącą przyczyną zgonów u dzieci.

W poszukiwaniu metod leczenia jednego z najczęstszych powikłań ze strony przewodu pokarmowego wywołanego chemioterapią u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną (ALL) autorzy z Danii sięgnęli po krowią siarę.

Warszawa, 13 lutego 2019 r. – Novartis ogłosił wyniki długofalowej analizy badań klinicznych ELIANA i JULIET leku tisagenlecleucel. Badanie ELIANA obejmowało dzieci i młodych dorosłych z nawracającą lub oporną na leczenie (r/r) ostrą białaczką limfoblastyczną (ALL), zaś badanie JULIET dorosłych pacjentów z nawracającym lub opornym na leczenie (r/r) chłoniakiem rozlanym z dużych komórek B (DLBCL). Wyniki analiz potwierdzają skuteczność terapii CAR-T firmy Novartis i trwałe wskaźniki odpowiedzi na leczenie, a także spójny profil bezpieczeństwa.

Asparaginaza (ASP) jest jednym z najważniejszych leków stosowanych w leczeniu przeciwnowotworowym w ostrej białaczce limfoblastycznej (ALL). Jego mechanizm opiera się na obniżeniu stężenia asparaginy w surowicy poprzez jej hydrolizę do amoniaku i kwasu asparginowego. Obecnie dostępne są trzy formy ASP.