Nowotwory układu krwiotwórczego

We wrześniu 2025 roku Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) opublikowała Streszczenie wykonawcze sprawozdania 25. Komitetu Ekspertów WHO ds. Wyboru i Stosowania Leków Podstawowych. W dokumencie tym blinatumomab został włączony na Listę Leków Podstawowych (EML) oraz Listę Leków Podstawowych dla Dzieci (EMLc) w leczeniu ostrej białaczki limfoblastycznej z prekursorów limfocytów B (BCP-ALL) u dorosłych i dzieci.

Gen IKZF1 koduje białko IKAROS, które działa jako supresor nowotworowy w ostrej białaczce limfoblastycznej komórek T (T-ALL). Utrata funkcji IKAROS jest powiązana z T-ALL wysokiego ryzyka. Chociaż wiadomo, że IKAROS może tłumić transkrypcję poprzez rekrutację deacetylazy histonów 1 (HDAC1), mechanizmy, za pomocą których IKAROS pełni swoją funkcję supresora nowotworowego poprzez heterochromatynę, były w dużej mierze nieznane. Najnowsze badania rzucają światło na kluczowe role IKAROS i HDAC1 w globalnej regulacji heterochromatyny i tłumienia transkrypcji w T-ALL.

Celem badania było zidentyfikowanie genetycznych czynników determinujących odpowiedź na terapię u dzieci z białaczką ETV6::RUNX1, drugim najczęściej występującym typem ostrej białaczki limfoblastycznej (B-ALL) u dzieci. Pomimo ogólnie niskiego ryzyka nawrotu, znacząca część nawrotów B-ALL występuje w tym podtypie ze względu na jego stosunkowo wysoką częstość występowania.

Konferencja EHA w Mediolanie ponownie zgromadziła ekspertów z całego świata. Prof. Wojciech Młynarski, w wypowiedzi podsumowującej wydarzenie, podkreślił, że tegoroczne obrady były niezwykle istotne nie tylko dla hematologii dorosłych, ale również dla pediatrycznej onkohematologii. Szczególną uwagę zwróciła sesja poświęcona opiece nad pacjentami hematologicznymi w warunkach kryzysu, nawiązująca do trwającej wojny w Ukrainie. 

W czasie tegorocznego kongresu Europejskiego Towarzystwa Hematologii (EHA 2025) uwagę środowiska medycznego przyciągnęły liczne prezentacje dotyczące ostrej białaczki limfoblastycznej (ALL), jak również dynamiczny rozwój terapii CAR-T. Dr n. med. Aleksandra Oszer podkreśliła w swojej wypowiedzi znaczenie doniesień zarówno z obszaru hematologii onkologicznej, jak i nieonkologicznej, wskazując na potencjał rozwojowy terapii komórkowych, w szczególności dotyczących cilta-cel.

Wskaźniki pięcioletniego przeżycia dla pacjentów pediatrycznych z ostrą białaczką limfoblastyczną (ALL) przekraczają 90%, jednak nawroty dotykają 10-20% pacjentów i pozostają główną przyczyną zgonów. Zmiany w genie supresorowym nowotworu IKZF1, kodującym limfoidalny czynnik transkrypcyjny IKAROS, są związane ze zwiększonym ryzykiem nawrotu, nawet w kontekście terapii ukierunkowanej na ryzyko.

Inotuzumab ozogamicin (InO) to koniugat przeciwciało-lek (ADC) składający się z przeciwciała monoklonalnego skierowanego przeciw antygenowi CD22, które jest kowalencyjnie związane z dimetylohydrazydem N-acetylo-gamma-kalicheamycyny (CalichDMH). Jest to zatwierdzony do leczenia nowotworów hematologicznych z antygenem CD22, szczególnie ostrej białaczki limfoblastycznej B komórkowej (B- ALL).

Allogeniczny przeszczep macierzystych komórek krwiotwórczych (allogenic hematopoietic stem cell transplantation, allo-HSCT) w połączeniu z kondycjonowaniem opartym na napromienianiu całego ciała (total body irradiation, TBI) pozostaje ważnym elementem w ostrej białaczce limfoblastycznej (acute lymphoblastic leukemia, ALL) wysokiego ryzyka oraz opornej lub nawrotowej.

ETV6::RUNX1 jest genem fuzyjnym, powstającym w wyniku translokacji chromosomowej t(12;21)(p13;q22). Około 20%-30% przypadków podtypu B-komórkowej ostrej białaczki limfoblastycznej (B-ALL) u dzieci ma tę rearanżację, co czyni ją jednym z najczęstszych podtypów tego nowotworu, z pewnymi różnicami w zależności od pochodzenia populacyjnego.

Terapia CAR T-CD19 zrewolucjonizowała leczenie nawrotowej/opornej ostrej białaczki limfoblastycznej B-komórkowej (B-ALL). Wstępne wskaźniki remisji w niektórych grupach przekraczają 90%, jednak kolejne nawroty choroby występują u około 50% dzieci i u większości dorosłych. Utrata ekspresji CD19 na powierzchni komórek przyczynia się do 30%-70% tych nawrotów. Niestety, rokowanie w nawrotowej B-ALL CD19-ujemnej po terapii CAR jest złe. Mediana całkowitego przeżycia (OS) wynosi od 6 do 10 miesięcy od nawrotu, co podkreśla potrzebę nowych strategii terapeutycznych.

Wznowa jest główną przyczyną śmierci z powodu dziecięcej ostrej białaczki limfoblastycznej T-komórkowej (T-ALL), agresywnego nowotworu hematologicznego, który stanowi około 15% dziecięcej ALL. Długoterminowe wskaźniki przeżycia u dzieci z T-ALL przekraczają 80% przy intensywnej chemioterapii. Jednak ci pacjenci, którzy cierpią z powodu nawrotu, mają niekorzystne rokowanie.

Celem badania było określenie częstości występowania oraz czynników ryzyka potencjalnych interakcji lekowych (pDDI) u dzieci hospitalizowanych w polskim oddziale hematoonkologicznym, ze szczególnym uwzględnieniem pacjentów z ostrą białaczką limfoblastyczną (ALL). Analiza miała na celu identyfikację interakcji o znaczeniu klinicznym oraz ocenę potrzeby interwencji farmaceutycznej.

Monitoring minimalnej choroby resztkowej (MRD) po przeszczepie komórek macierzystych (HSCT) u pacjentów z ostrą białaczką limfoblastyczną (ALL) jest kluczowy przy podejmowaniu decyzji terapeutycznych. Jednak interpretacja dodatnich wyników o niskiej wartości w standardowej metodzie, jaką jest ilościowa reakcja PCR (qPCR) (rearanżacja genów immunoglobulin i receptorów T-komórkowych (IG/TR), rodzi problemy z powodu ryzyka fałszywie dodatnich wyników spowodowanych niespecyficzną amplifikacją.

"Negatywizację choroby resztkowej uzyskało 95 proc. dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną wysokiego ryzyka, leczonych w I linii blinatumomabem w ramach naszego badania finansowanego przez ABM. Mam nadzieję, że po okresie 3-letniej obserwacji tych chorych będziemy mogli powiedzieć, że są wyleczeni" - mówi prof. Wojciech Młynarski.

Zapraszamy do zapoznania się z analizą postępów w leczeniu ostrej białaczki u dzieci z Bydgoszczy, którego początki sięgają 1958 roku, kiedy jedenaścioro dzieci było leczonych sterydami i transfuzjami krwi.

21 stycznia 2025 roku, Agencja żywności i leków (FDA) zatwierdziła środek alkilujący, treosulfan opracowany przez Grafapex, medac GmbH, stosowany w połączeniu z fludarabiną, jako schemat przygotowawczy do allogenicznej transplantacji komórek macierzystych (alloHSCT) u dorosłych i dzieci w wieku powyżej 1. roku życia z ostrą białaczką szpikową (AML) lub zespołem mielodysplastycznym (MDS).

Ostra białaczka limfoblastyczna T-komórkowa (T-ALL) i chłoniak limfoblastyczny T-komórkowy (T-LBL) to rzadkie choroby. W Stanach Zjednoczonych AP roczna częstość występowania wynosi około 5-6 nowych przypadków na milion osób poniżej 20. roku życia.

Zapraszamy do obejrzenia nagrania. prof. dra hab. n. med. Krzysztofa Kałwaka na temat rozwoju terapii CAR-T u dzieci, stosowanej w leczeniu ostrej białaczki limfoblastycznej i białaczki T-komórkowej.

Ostra białaczka limfoblastyczna (ALL) jest głównym wskazaniem do przeszczepu komórek macierzystych (HSCT) w pediatrycznej grupie wiekowej. Wskaźniki przeżycia dzieci z ALL, które przeszły allogeniczny HSCT w 1. lub 2. pełnej remisji, wynoszą od 70 do 75%.

Zapraszamy do zapoznania się z wypowiedzią prof. dra hab. n. med. Tomasza Szczepańskiego na temat roli monitorowania minimalnej choroby resztkowej w ocenie skuteczności jej leczenia.