Funkcje tarczycy

  • hormony tarczycy = hormony nasilające metabolizm (aktywność życiową), stymulują rozwój i wzrost organizmu, wzmacniają procesy przemiany materii i energii, mają istotne znaczenie dla rozwoju ośrodkowego układu nerwowego
  • obniżenie działania hormonów tarczycy hamuje fizyczne i psychiczne procesy zachodzące w organizmie, powoduje spowolnienie, ospałość

 

Materiały można pobrać tutaj.

Wpływ terapii przeciwnowotworowej na tarczycę

  • szczególnie narażoną grupą pacjentów na występowanie nieprawidłowej funkcji tarczycy są osoby, które przeszły w przeszłości napromienianie: głowy lub okolicy szyi
  • do czynników ryzyka zaliczamy również: płeć żeńską, leczenie w młodym wieku
  • objawy związane z nieprawidłową czynnością tarczycy mogą nie pojawiać się przez wiele lat
  • może dojść do rozwoju: niedoczynności tarczycy, nadczynności tarczycy, łagodnego rozrostu, rozrostu złośliwego
  • u pacjentów pediatrycznych najczęstszym problemem związanym z tarczycą jest niedoczynność 
  • scyntygrafia z MIBG (pacjenci z rozpoznaniem neuroblastoma) jest czynnikiem ryzyka rozwoju choroby dotyczącej tarczycy

Objawy toksycznego działania leków przeciwnowotworowych na tarczycę

  •  niedoczynność tarczycy (niskie stężenie hormonów tarczycy we krwi):
  • uczucie ciągłego zimna
  • zmęczenie/ senność
  • depresja
  • zaburzenia pamięci
  • przyrost masy ciała
  • rzadsze oddawanie stolca / zaparcia
  • spowolnienie czynności serca, nadciśnienie tętnicze
  • sucha łuszcząca się blada skóra, suche włosy
  • zaburzenia miesiączkowania, niepłodność

  • objawy charakterystyczne dla dzieci:
  • zahamowanie wzrastania, opóźnienie dojrzewania kośćca
  • opóźniony wiek zębowy
  • opóźnione dojrzewanie płciowe

W badaniach laboratoryjnych można stwierdzić podwyższone stężenie cholesterolu, niedokrwistość.

Objawy niedoczynności tarczycy mogą mieć różne nasilenie, od łagodnego do bardzo ciężkiego. Osoby z łagodną niedoczynnością tarczycy mogą nie zaobserwować u siebie żadnego z wymienionych objawów, lecz jeśli problem nie zostanie wykryty i leczony, choroba może podstępnie się rozwijać. Skutki ciężkiej niedoczynności tarczycy mogą obejmować choroby serca, niepłodność, a w bardzo ciężkich przypadkach nawet śpiączkę.

  • nadczynność tarczycy (wysokie stężenie hormonów tarczycy we krwi, tarczyca zbyt aktywna):
  • uczucie gorąca
  • wzmożona potliwość
  • nerwowość, niepokój, rozdrażnienie, pogorszenie zdolności koncentracji i uwagi
  • drżenie rąk
  • chudnięcie, pomimo zwiększonego apetytu
  • częstsze oddawanie stolca / biegunka
  • przyśpieszenie czynności serca, uczucie kołatania serca
  • osłabienie siły mięśniowej
  • skóra ciepła, wilgotna, żywy dermografizm (linijne zaczerwienienie po „przejechaniu” po skórze, np. palcem)
  • wypadanie włosów
  • objawy oczne – wytrzeszcz, podwójne widzenie, obrzęk i zaczerwienienie powiek lub spojówek
  • zaburzenia miesiączkowania, niepłodność, u dziewcząt przed okresem pokwitania – opóźnienie wystąpienia pierwszej miesiączki

Zakres objawów może być różny u poszczególnych chorych.

Jakie badania laboratoryjne mogą wskazywać na uszkodzenie tarczycy?

  • oznaczanie stężenia TSH, ft4, ft3 (interpretacja wyników przez specjalistę)
  • oznaczanie swoistych przeciwciał przeciwtarczycowych: przeciwko peroksydazie tarczycowej (anty-TPO) oraz przeciwko tyreoglobulinie (anty-Tg)
  • inne badania: badania palpacyjne oraz ultrasonograficzne tarczycy

Profilaktyka

  • ze względu na długi okres po leczeniu, w którym mogą się rozwijać problemy z tarczycą, w grupach ryzyka zalecane są okresowe kontrole badań laboratoryjnych specyficznych dla tarczycy (TSH, ft4, ft3) oraz badanie fizykalne (badanie palpacyjne tarczycy), ważna jest też ocena tempa wzrastania
  • niedoczynność tarczycy najczęściej rozwija się od 2 do 5 lat po leczeniu, a nadczynność od 3 do 5 lat. Guzki w tarczycy 10 lat lub dłużej od momenty zakończenia leczenia.
  • kobiety z grup ryzyka planujące zajść w ciąże powinny sprawdzić poziomy hormonów tarczycy przed zajściem w ciąże oraz wnikliwie monitorować ich poziom będąc w ciąży
  • nieleczona niedoczynność tarczycy ma także niekorzystny wpływ na rozwój płodu oraz dalszy rozwój dziecka. W przypadku niedoczynności tarczycy matki niedobór hormonów tarczycy dotyczy więc także płodu. Hormony tarczycy są niezbędne do prawidłowego rozwoju mózgu płodu. Ich niedobór może prowadzić do wystąpienia powikłań, m.in. związanych z rozwojem mózgu płodu (wpływ na rozwój neuropsychologiczny dziecka). U noworodków kobiet z prawidłowo leczoną niedoczynnością tarczycy w okresie ciąży nie stwierdza się żadnych zaburzeń rozwojowych.
  • w budowie hormonów tarczycy ważną funkcję spełnia jod. W związku z tym, że nie występuje on naturalnie w organizmie człowieka musi być dostarczany z zewnątrz, np. poprzez pożywienie. Źródłem jodu są m.in. owoce morza i ryby.

Wytyczne dotyczące długoterminowych obserwacji osób, które zostały wyleczone z nowotworu w dzieciństwie, okresie nastoletnim i we wczesnej młodości wraz z Health Links zostały opracowane przez Children’s Oncology Group w ramach wspólnych starań komitetu „The Late Effects Committee” i „Nursing Discipline” oraz są utrzymywane i aktualizowane przez komitet „Long-Term Follow-Up Guidelines Core Committee” w ramach Children’s Oncology Group i powiązanych grup zadaniowych. Polskie tłumaczenie dokumentu powstało we współpracy Stowarzyszenia na Rzecz Dzieci z Chorobą Nowotworową KOLIBER oraz Kliniki Onkologii i Hematologii Dziecięcej, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie.

 

Materiały można pobrać tutaj.

_________________________________________________________________________

Autorzy: Mellisa M. Hudson, MD, St. Jude Children’s Research Hospital, Memphis, TN; i Wendy Landier, PhD, CPNP, Children’s Hospital of Alabama, Birmingham, Al.
Weryfikacja: Charles A. Sklar, MD; Debra L. Friedman, MD; Julie Blatt, MD; Joan Darling, PhD; i Susan F. Shaw, RN, MS, PNP
Tłumaczenie: Danuta Gilarska (parent of a child with neoplastic disease), “KOLIBER“ Charity Association, Krakow, Poland .
Weryfikacja tłumaczenia: Angelina Moryl-Bujakowska M.D., Ph.D., Department of Oncology and Hematology, University Children’s Hospital, Krakow, Poland; Szymon Skoczeń M.D., Ph.D., Department of Oncology and Hematology, University Children’s Hospital, Krakow, Poland.
Polish translation is provided by the Department of Pediatric Oncology and Hematology, Jagiellonian University Medical College, Krakow, Poland.
Tłumaczenie na język polski zostało wykonane przez Klinikę Onkologii i Hematologii Dziecięcej, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Kraków, Polska.