Przygotowania do leczenia

Zanim dziecko zostanie przyjęte na oddział, warto upewnić się, co będzie potrzebne podczas okresu hospitalizacji. Większość ośrodków onkologii dziecięcej udostępnia listy najważniejszych rzeczy. Niezbędne są:

• Dokumentacja medyczna,

• Wyniki badań i skierowania,

• Kilka kompletów wygodnych ubrań na zmianę (zarówno dla dziecka, jak i rodzica),

• Przybory toaletowe, ręczniki, klapki pod prysznic, pieluchy (jeśli dziecko ich potrzebuje),

• Ulubiona przytulanka lub kocyk,

• Książki, kolorowanki, gry planszowe lub tablet z ulubionymi bajkami,

• Ładowarka do telefonu i lista kontaktów do najbliższych.

Następnym krokiem powinno być skontaktowanie się z personelem szpitala i poznanie zasad panujących na konkretnym oddziale. Szczegóły odwiedzin, dostępności różnych posiłków – to wszystko należy omówić i zanotować. Istotnym punktem spotkania powinno być również poznanie dziecka przez personel. Mały pacjent nie musi być przy tym obecny, ale może mu to pomóc w oswojeniu się z nową sytuacją. Najważniejsze, aby przekazać wszystkie informacje o lękach dziecka, takich jak np. strach przed ciemnością czy wrażliwość na hałas. 

Warto też przygotować dziecko – opowiedzieć mu, co się będzie działo, pokazać zdjęcia szpitala (jeśli są dostępne online) i odpowiedzieć na jego pytania w sposób spokojny i dostosowany do wieku. Świetnym pomysłem jest wspólne zaplanowanie, co konkretnie zabrać do szpitala i spakowanie torby razem – buduje to poczucie kontroli i pomaga zredukować stres.

Bardzo ważne jest, aby pamiętać o przygotowaniu emocjonalnym rodzica. Warto zadbać o własny komfort psychiczny – porozmawiać z bliskimi, skorzystać z konsultacji z psychologiem lub psychoonkologiem, jeśli czuje się niepokój. Spokojny i opanowany dorosły łatwiej przekaże dziecku poczucie bezpieczeństwa i wsparcia, co ma kluczowe znaczenie w obliczu trudnych doświadczeń szpitalnych.

Przyjęcie na oddział

Przyjęcie do szpitala odbywa się najczęściej na podstawie skierowania od lekarza specjalisty (onkologa lub hematologa dziecięcego) albo pediatry. Po zgłoszeniu się na izbę przyjęć, dziecko i jego opiekunowie zostają skierowani na oddział onkologiczny, gdzie personel przeprowadza wstępny wywiad, ocenę stanu zdrowia oraz ustala plan diagnostyczny. W ciągu pierwszych dni pobytu wykonywane są szczegółowe badania. W zależności od potrzeb pacjenta może to być tomografia komputerowa (TK), rezonans magnetyczny (MRI), badania krwi (w tym morfologia, markery nowotworowe, badania biochemiczne), a w razie potrzeby również biopsja guzów lub punkcja szpiku kostnego. Celem tych procedur jest potwierdzenie rozpoznania, określenie rodzaju nowotworu oraz ustalenie stopnia zaawansowania choroby, co jest kluczowe dla zaplanowania odpowiedniego leczenia.

Więcej informacji o przygotowaniach do hospitalizacji znajdziesz tutaj.

Rola zespołu terapeutycznego 

Zespół opiekujący się dzieckiem z chorobą nowotworową to interdyscyplinarna grupa specjalistów, których wspólna praca jest kluczowa dla skutecznego leczenia i wsparcia psychicznego całej rodziny. W skład zespołu wchodzą nie tylko lekarze onkolodzy i hematolodzy dziecięcy, ale także pielęgniarki, psycholodzy, dietetycy, pedagodzy, terapeuci zajęciowi, pracownicy socjalni i fizjoterapeuci. 

Lekarz prowadzący koordynuje cały proces leczenia – ustala plan terapii, monitoruje postępy, omawia z rodziną wyniki badań i podejmuje decyzje dotyczące dalszego postępowania. Pielęgniarki pełnią rolę opiekunów codziennej terapii – podają leki, wykonują badania, kontrolują stan pacjenta i są często pierwszymi osobami reagującymi na potrzeby dziecka i jego rodziny. Psycholog lub psychoonkolog wspiera dziecko i rodziców na każdym etapie leczenia – pomaga w oswajaniu lęku, wspiera w rozmowach o chorobie, prowadzi zajęcia terapeutyczne i interwencje kryzysowe. 

Dietetyk kliniczny planuje indywidualne żywienie dziecka, dbając o to, aby dieta była dostosowana do stanu zdrowia, terapii i preferencji żywieniowych. Pedagog i nauczyciel ze szkoły szpitalnej pomagają dziecku kontynuować edukację, a terapeuta zajęciowy wprowadza elementy zabawy, arteterapii i ćwiczeń manualnych, które mają działanie terapeutyczne i pozwalają utrzymać kontakt ze światem zewnętrznym. Pracownik socjalny wspiera rodzinę w kwestiach organizacyjnych, finansowych i prawnych, a fizjoterapeuta dba o sprawność ruchową dziecka. 

Taka kompleksowa opieka sprawia, że dziecko nie czuje się osamotnione w chorobie, a rodzice mają poczucie, że nad zdrowiem i dobrostanem ich dziecka czuwa doświadczony, empatyczny zespół. Warto korzystać z wiedzy i zaangażowania każdego z członków zespołu – zadawać pytania, dzielić się wątpliwościami, szukać porad. Dobra współpraca z personelem medycznym nie tylko zwiększa skuteczność leczenia, ale też wzmacnia emocjonalnie rodzinę i daje poczucie bezpieczeństwa w trudnym czasie. 

Dzięki dobrej organizacji życia na oddziale, wsparciu ze strony personelu oraz możliwości stałej obecności rodzica, dzieci szybciej adaptują się do szpitalnych warunków, a leczenie przebiega spokojniej. Warto aktywnie uczestniczyć w opiece nad dzieckiem, zadawać pytania personelowi i korzystać z oferowanego wsparcia – to realnie wpływa na komfort psychiczny całej rodziny.

Warunki pobytu

Współcześnie oddziały onkologii dziecięcej w Polsce oferują coraz lepsze warunki, dostosowane do potrzeb zarówno małych pacjentów, jak i ich rodzin. Sale chorych często są dwuosobowe, wyposażone w łazienkę, lodówkę, stolik do pracy i miejsce do spania dla opiekuna. Obecność rodzica przy dziecku przez całą dobę często jest możliwa i wręcz wskazana, ponieważ ma ogromne znaczenie dla samopoczucia dziecka.

Oddziały często posiadają świetlice, sale zabaw, pokoje edukacyjne oraz dostęp do nauczycieli i pedagogów, którzy pomagają dzieciom kontynuować naukę w trakcie leczenia. W wielu placówkach funkcjonują klasy szpitalne, które prowadzą zajęcia w ramach obowiązującego programu szkolnego.

Dzieci mają również możliwość uczestniczenia w zajęciach arteterapeutycznych, muzycznych i edukacyjnych organizowanych przez fundacje i wolontariuszy. Dodatkowym wsparciem są działania organizacji pozarządowych – fundacje organizują warsztaty plastyczne, spektakle, zajęcia z animatorami czy sportowców. Tego typu aktywności pomagają dzieciom chociaż na chwilę zapomnieć o chorobie i wnieść do codzienności radość i uśmiech. Dobrze zorganizowana przestrzeń szpitalna, serdeczny personel i atmosfera współpracy z rodziną dziecka mają istotny wpływ na przebieg leczenia i adaptację do szpitalnych warunków.

Dużą wagę przywiązuje się do wsparcia psychicznego. Podobnie jak przed przyjęciem do szpitala, równowaga emocjonalna jest niezwykle pomocna w procesie leczenia. Dostępny jest zespół psychologów i psychoonkologów, którzy pracują z dziećmi, rodzicami oraz rodzeństwem pacjenta. Rolą rodzica jest zapewnienie dziecku przestrzeni do wyrażania emocji – poprzez rozmowę, zabawę bądź wspólne spędzanie czasu – i co szczególnie istotne – nie ocenianie jego zachowań, nawet jeśli są trudne i niespodziewane. Nie wolno zapominać, że rodzice również przeżywają intensywne emocje: poczucie winy, bezradność, niepokój o przyszłość, a czasem złość lub zaprzeczenie. Ich własny stres i lęk mogą wpływać na relację z dzieckiem, dlatego tak ważne jest, aby również oni otrzymali odpowiednie wsparcie emocjonalne. 

Na niektórych oddziałach dostępna jest także pomoc logopedy, fizjoterapeuty i dietetyka klinicznego. Personel medyczny dokłada wszelkich starań, aby dzieci miały poczucie rutyny i normalności – ustalany jest plan dnia, w którym uwzględniane są zarówno procedury medyczne, jak i czas na zabawę, odpoczynek czy naukę.

Jak wygląda dzień w szpitalu?

Dzień na oddziale onkologii dziecięcej zwykle zaczyna się wczesnym rankiem od pomiarów podstawowych parametrów życiowych, takich jak temperatura, ciśnienie tętnicze, tętno i saturacja. Kolejnym krokiem jest podanie leków przez pielęgniarki. Leki aplikowane są dożylnie bądź doustnie, zgodnie z planem leczenia. W zależności od stanu dziecka i ustalonego harmonogramu, lekarze przeprowadzają obchody i indywidualne konsultacje z pacjentami i ich rodzicami – to idealny czas na omówienie postępów, pytań i ewentualnych modyfikacji terapii.

W ciągu dnia mogą odbywać się badania diagnostyczne (np. badania krwi, USG, RTG), zabiegi (np. podanie chemioterapii przez port naczyniowy), a także procedury kontrolne, jak ważenie czy ocena stanu skóry. Harmonogram dnia jest zwykle ustalany z wyprzedzeniem, natomiast należy pamiętać, że może on ulegać modyfikacjom, w zależności od sytuacji klinicznej.

Między tymi procedurami dziecko ma czas wolny, który może spędzać z rodzicem – wspólnie czytając książki, oglądając bajki, rysując, bawiąc się lub ucząc z pomocą nauczyciela ze szkoły szpitalnej. 

Dzieci objęte są także kompleksową opieką dietetyka, który planuje indywidualną dietę dostosowaną do potrzeb zdrowotnych i preferencji smakowych pacjenta. Posiłki są przygotowywane z myślą o dzieciach, z uwzględnieniem zaleceń lekarskich i ewentualnych ograniczeń dietetycznych.

Każdy dzień w szpitalu – mimo rutyny i medycznych wyzwań – może być źródłem poczucia stabilizacji i kontroli. Realizowanie planu dnia, współpraca z personelem i aktywne uczestnictwo w opiece wzmacniają u dziecka poczucie sprawczości i bezpieczeństwa, a rodzicom pomagają odnaleźć się w trudnej rzeczywistości leczenia onkologicznego.

Rozmowa – najważniejszy element wsparcia emocjonalnego

Chociaż dobrze zorganizowany i realizowany plan dnia znacząco wspiera psychikę dziecka, to najważniejszym elementem pomocy dziecku w odzyskaniu dobrej kondycji psychicznej, pozostaje rozmowa. Szczera rozmowa o tym, co się z nim dzieje, jest także podstawą zaufania i buduje poczucie bezpieczeństwa. Należy mówić w sposób dostosowany do wieku i rozwoju emocjonalnego dziecka, unikać medycznego żargonu, ale nie zatajać prawdy. Dzieci, nawet te najmłodsze, wyczuwają napięcia i niepokój – warto więc otwarcie, ale spokojnie wyjaśniać, co się dzieje, dlaczego dziecko potrzebuje leczenia i jakie mogą być potencjalne skutki uboczne.

Ważne jest, aby uprzedzać dziecko o możliwych zmianach wyglądu – jak np. utrata włosów, bladość czy zmiany masy ciała – i zapewnić, że są one przejściowe oraz wynikają z działania leków mających mu pomóc. Taka rozmowa może wspomóc kondycję psychiczną dziecka, choć warto też pamiętać, że każde dziecko reaguje inaczej – niektóre chcą dużo wiedzieć, inne wolą zajęcia, które pozwolą im „zapomnieć” o chorobie. Najważniejsze jest bycie obok i gotowość do rozmowy w każdej chwili, gdy dziecko jej potrzebuje.

Warto pamiętać, że rodzic nie jest sam we wspieraniu dziecka. Psycholog dziecięcy lub psychoonkolog to nieoceniona pomoc – zarówno dla dziecka, jak i dla całej rodziny. Obecność specjalisty w procesie leczenia onkologicznego może znacząco poprawić jakość życia małego pacjenta oraz ułatwić rodzinie przejście przez trudny czas choroby. Psycholog pomaga dziecku zrozumieć, co się z nim dzieje, nazwać i wyrazić emocje, zredukować lęk oraz lepiej radzić sobie z bólem, zmęczeniem, izolacją od rówieśników czy zmianami w wyglądzie i codziennym funkcjonowaniu.

Wiadomość o diagnozie choroby nowotworowej potrafi wywołać szok i bezradność zarówno u dziecka, jak i u rodzica. To zupełnie naturalne reakcje, które można zredukować, realizując plan hospitalizacji. Najważniejsze, aby pamiętać, że rodzic czy dziecko nie jest skazane na samotność. W przypadku gorszego samopoczucia należy sięgać po pomoc specjalistów, a także rozmawiać w gronie najbliższych. Leczenie choroby nowotworowej to długi proces, jednak dzięki współpracy rodziców, dziecka i personelu medycznego odzyskanie poczucia bezpieczeństwa i stabilizacji jest możliwe.