W miarę starzenia się, wzrasta ryzyko wystąpienia problemów sercowo-naczyniowych, takich jak zawał serca i udar. Dodatkowe czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia problemów sercowo-naczyniowych to:
- Nadwaga lub otyłość
- Wysokie ciśnienie krwi
- Nieprawidłowe stężenie cholesterolu
- Wysokie stężenie cukru we krwi
- Palenie papierosów
Co zwiększa ryzyko wystąpienia nadwagi lub otyłości?
Czynniki związane z leczeniem:
- Radioterapia mózgu lub głowy (szczególnie w dawkach 18 Gy lub wyższych)
- Operacja mózgu wpływająca na obszar „międzymózgowia” (obejmujący przysadkę mózgową).
Inne znane czynniki ryzyka:
- Przejadanie się
- Dieta bogata w tłuszcze i cukry
- Brak regularnej aktywności fizycznej
- Niektóre schorzenia, takie jak niedoczynność tarczycy lub niedobór hormonu wzrostu
Co zwiększa ryzyko wystąpienia wysokiego ciśnienia krwi?
Czynniki związane z leczeniem:
- Ifosfamid
- Cisplatyna
- Karboplatyna
- Radioterapia obejmująca nerki, jamę brzuszną, bok ciała lub napromienianie całego ciała (TBI – ang. total body irradiation)
- Usunięcie jednej nerki (patrz powiązany materiał Health Link: „Zdrowie z jedną nerką”)
- Przeszczepienie komórek krwiotwórczych (szczególnie, jeśli jest powikłane przewlekłą chorobą przeszczep przeciw gospodarzowi)
Inne znane czynniki ryzyka:
- Nadwaga lub otyłość
- Występowanie wysokiego ciśnienia krwi w rodzinie
- Brak regularnej aktywności fizycznej
- Jedzenie żywności bogatej w sól
Plik możesz pobrać tutaj.
Co zwiększa ryzyko wystąpienia nieprawidłowego stężenia cholesterolu (w tym wysokiego stężenia trójglicerydów i niskiego stężenia HDL)?
Czynniki związane z leczeniem:
- Napromienianie całego ciała (TBI)
Inne znane czynniki ryzyka:
- Nadwaga lub otyłość
- Występowanie nieprawidłowego stężenia cholesterolu w rodzinie
- Brak regularnej aktywności fizycznej
- Dieta bogata w tłuszcze nasycone
Co zwiększa ryzyko wystąpienia wysokiego stężenia cukru we krwi/cukrzycy?
Czynniki związane z leczeniem:
- Radioterapia jamy brzusznej
- Napromienianie całego ciała (TBI)
- Przewlekłe leczenie kortykosteroidami, takimi jak prednizon lub deksametazon
Inne znane czynniki ryzyka:
- Nadwaga lub otyłość (należy pamiętać, że osoby, u których przeprowadzono TBI, mogą być narażone na większe ryzyko, nawet jeśli nie mają nadwagi ani otyłości)
- Występowanie cukrzycy w rodzinie
Jak mogę stwierdzić czy mam nadwagę lub otyłość?
Dokonaj pomiaru wzrostu i masy ciała, a następnie oblicz wskaźnik masy ciała (BMI – ang. Body Mass Index). Kalkulatory są dostępne on-line pod adresem www.cdc.gov/healthyweight/assessing/bmi dla osób dorosłych i dla dzieci/młodzieży.
Wprowadź swój wzrost i masę ciała do kalkulatora, a określi on BMI (dla osób dorosłych) lub percentyl BMI (dla dzieci/młodzieży). Wyniki można interpretować w następujący sposób:
- Dla osób dorosłych (w wieku 20 lat i starszych):
- Prawidłowa masa ciała: BMI 18,5–24
- Nadwaga: BMI 25–29
- Otyłość: BMI 30 i wyższe - Dla dzieci/młodzieży (w wieku poniżej 20 lat):
- Prawidłowa masa ciała: BMI: 5–84 percentyl
- Nadwaga: BMI: 85–94 percentyl
- Otyłość: BMI: 95 percentyl lub wyższy
Co mogę zrobić, aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia powikłań sercowo-naczyniowych?
- Zgłaszaj się na regularne kontrole i postępuj zgodnie z zaleceniami swojego lekarza odnośnie tego, jak często wykonywać kontrole badania ciśnienia krwi i badania krwi w celu monitorowania stężenia cholesterolu i/lub cukru we krwi.
- Odżywiaj się zdrowo (patrz powiązany materiał Health Link: „Dbanie o zdrowie przez dietę I aktywność fizyczną ” .
- Jeśli jest to możliwe, zwiększ swoją aktywność fizyczną (patrz powiązany materiał Health Link: „Dbanie o zdrowie przez dietę I aktywność fizyczną).
- Jeśli nie palisz papierosów, nie zaczynaj palić.
- Jeśli palisz papierosy, przestań palić. Zwróć się do swojego lekarza z prośbą o pomoc. Dostępna jest również pomoc on-line w National Institutes of Health pod adresem www.smokefree.gov . W Polsce niezbędne informacje dostępne są pod adresem: www.jakrzucicpalenie.pl (przyp. tłum i red.)
- Jeśli masz nadwagę, jesteś otyły, masz wysokie ciśnienie krwi, nieprawidłowe stężenie cholesterolu i/lub wysokie stężenie cukru we krwi, regularnie zgłaszaj się do lekarza. Postępuj zgodnie z jego zaleceniami dotyczącymi dodatkowych badań, jeśli są potrzebne, oraz stałego leczenia dostosowanego do Twojego stanu zdrowia.
- W niektórych przypadkach do leczenia tych stanów mogą być wymagane leki. Jeśli masz przepisane leki, pamiętaj o ich regularnym przyjmowaniu i uważnym przestrzeganiu zaleceń lekarza.
________________________________________________________
Autor: Adam J. Esbenshade, MD, MSci, Vanderbilt University/Ingram Cancer Center, Nashville, TN.
Weryfikacja: Kimberley Dilley MD, MPH; Jill H. Simmons, MD; Lillian R. Meacham, MD; Eric J. Chow, MD, MPH; Saro H. Armenian, DO, MPH; Melissa M. Hudson, MD; i Wendy Landier, PhD, CPNP.
Tłumaczenie: Danuta Gilarska (parent of a child with neoplastic disease), “KOLIBER“ Charity Association, Krakow, Poland.
Weryfikacja tłumaczenia: Angelina Moryl-Bujakowska M.D., Ph.D., Department of Oncology and Hematology, University Children’s Hospital, Krakow, Poland; Szymon Skoczeń M.D., Ph.D., Department of Oncology and Hematology, University Children’s Hospital, Krakow, Poland.
Polish translation is provided by the Department of Pediatric Oncology and Hematology, Jagiellonian University Medical College, Krakow, Poland.
Tłumaczenie na język polski zostało wykonane przez Klinikę Onkologii i Hematologii Dziecięcej, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Kraków, Polska.