Objawy mięsaka tkanek miękkich są ściśle związane z miejscem jego powstania i tempem wzrostu. Najczęściej obserwujemy początkowo niebolesny guz, który rosnąc może powodować upośledzenie funkcji okolicznych tkanek i narządów.

W przypadku podejrzenia mięsaka tkanek miękkich pacjent musi być poddany szczegółowym badaniom diagnostycznym, które mają na celu potwierdzenie lub wykluczenie choroby i umożliwienie wyboru odpowiedniego leczenia. Wśród nich należy wymienić:

• badania krwi - pozwalają wykryć zaburzenia ilość krwinek czerwonych (m.in. niedokrwistość), krwinek białych (ich wzrost może wiązać się z procesem zapalnym), płytek krwi (biorą udział w procesie krzepnięcia krwi) oraz ocenić funkcję nerek i wątroby,
• biopsję guza- pełni najistotniejszą rolę. Polega na chirurgicznym pobraniu fragmentu tkanki guza w znieczuleniu ogólnym. Pobrany w ten sposób materiał poddawany jest ocenie patomorfologicznej, która potwierdza lub wyklucza diagnozę mięsaka tkanek miękkich, a także określa jego dokładny typ (RMS, RMS-like, non-RMS-like) istotny w wyborze najbardziej optymalnego leczenia,
• badania obrazowe (zdjęcie radiologiczne, tomografia komputerowa, ultrasonografia, rezonans magnetyczny) - pozwalają określić umiejscowienie guza, jego wielkość, a także obecność przerzutów do innych narządów organizmu,
• biopsja szpiku - może być konieczna w celu wykluczenia przerzutu do kości. Polega na pobraniu szpiku z talerza kości biodrowej za pomocą specjalnej igły w znieczuleniu ogólnym,

Kolejnym etapem jest ustalenie sposobu leczenia i jego intensywności. W terapii mięsaków tkanek miękkich znajdują zastosowanie trzy rodzaje leczenia onkologicznego: chirurgiczne, radioterapia i chemioterapia. W pierwszej kolejności rozważana jest możliwość leczenia chirurgicznego, czyli usunięcia guza z zachowaniem marginesu zdrowych tkanek. Jest to podstawowa metoda, która stwarza szansę całkowitego wyleczenia pacjenta.

W niektórych przypadkach, np. ze względu na zaawansowanie choroby, jej umiejscowienie bądź przeciwwskazania ze strony pacjenta, leczenie chirurgiczne może być początkowo niemożliwe. W takich przypadkach leczenie rozpoczyna się od chemioterapii. Polega ona na dożylnym podawaniu leków, które mają na celu niszczenie komórek nowotworowych. Należy pamiętać, że leki te poza działaniem terapeutycznym na nowotwór, mogą oddziaływać również na zdrowe tkanki organizmu. Chemioterapia podawana jest w cyklach 3-6 dniowych, oddzielonych 2-3 tygodniowymi przerwami, podczas których pacjent przebywa w domu. Po 9 tygodniach leczenia przeprowadzana jest ocena skuteczności terapii wstępnej i na jej podstawie  ponownie rozważana możliwość zastosowania leczenia chirurgicznego. Jeżeli jednak chemioterapia jest kontynuowana, to ponowne oceny skuteczności tego leczenia są przeprowadzane w 18. i 26. tygodniu. Kolejną metodą leczenia przeciwnowotworowego jest radioterapia, która polega na niszczeniu komórek nowotworowych za pomocą promieniowania. Może stanowić uzupełnienie leczenia chirurgicznego lub je poprzedzać. W tym ostatnim przypadku celem zastosowania radioterapii jest zmniejszenie guza przed zabiegiem chirurgicznym. Pole napromieniania jest dobierane indywidualnie do każdego pacjenta w taki sposób, aby uzyskać jak najlepszy efekt terapeutyczny, a jednocześnie maksymalnie zminimalizować naświetlanie zdrowych tkanek.

Należy podkreślić, że w przypadku każdego pacjenta leczenie dobierane jest indywidualnie, z uwzględnieniem stopnia zaawansowania nowotworu, aktualnego stanu zdrowia pacjenta, oceny oczekiwanej skuteczności oraz ryzyka działań niepożądanych leczenia. Mimo właściwie prowadzonej terapii nie jest możliwe całkowite uniknięcie działań niepożądanych chemio- i radioterapii. Wśród najczęściej występujących należy wymienić:

• nudności, wymioty
• zmęczenie, osłabienie
• wypadanie włosów
• gorączkę, dreszcze, zakażenia, infekcje
• objawy ze strony przewodu pokarmowego (spadek apetytu, owrzodzenia jamy ustnej, bóle brzucha, biegunki, zaparcia)
• spadek odporności.

Do rzadko występujących, jednak bardzo poważnych, a w pojedynczych przypadkach zagrażających życiu, powikłań leczenia należą:

• hepatotoksyczność (uszkodzenie wątroby)
• nefrotoksyczność (uszkodzenie nerek)
• kardiotoksyczność (uszkodzenie mięśnia sercowego)
• neurotoksyczność (złe samopoczucie, drętwienie, zawroty i bóle głowy, depresja, drgawki)
• zapalenie nerwu wzrokowego
• krwotoczne zapalenie pęcherza moczowego
• mielosupresja (uszkodzenie szpiku kostnego),
• uszkodzenie płuc
• zespół lizy guza - masowy rozpad komórek nowotworowych prowadzący do zaburzeń wielonarządowych.

W następstwie omawianego leczenia mogą wystąpić również późne powikłania (występujące po wielu latach od zakończenia leczenia), takie jak

• występujące w dorosłym życiu problemy z płodnością, bezpłodność
• wzrost ryzyka wystąpienia drugiego nowotworu.

Podczas i po zakończeniu leczenia pacjent pozostaje pod ścisłą obserwacją, a jego stan zdrowia podlega regularnym kontrolom, dzięki czemu możliwe jest zapobieganie działaniom niepożądanym, a także wczesne ich wykrywanie i leczenie.

W przypadku pytań odnoszących się do treści niniejszej informacji, prosimy zwrócić się do lekarza prowadzącego.

Autor:
Marta Lemieszek

Nadzór merytoryczny:
Katarzyna Derwich