Wirus HPV (human papilloma virus) zajmuje komórki skóry lub błon śluzowych i jest jednym z najbardziej onkogennych wirusów na świecie. Przede wszystkim prowadzi do rozwoju raka szyjki macicy i innych narządów płciowych, jednak zdarza się, że odpowiada również za powstawanie nowotworów głowy i szyi.

Groźny wirus, niejednoznaczne objawy

Dwa jego najczęstsze genotypy – HPV 16 i 18 powodują około 70% wszystkich zachorowań na nowotwory szyjki macicy, do wysoko onkogennych typów wirusa zaliczane są również HPV-45, HPV-31, HPV-33, HPV-52 i HPV-58. Szacuje się, że każdego roku u ponad 500 tys. kobiet na świecie i ok. 3300 w Polsce diagnozowany jest nowotwór spowodowany zakażeniem wirusa brodawczaka ludzkiego.

Do zakażenia najczęściej dochodzi drogą płciową, jednak zakazić się można również poprzez bezpośredni kontakt ze śliną lub krwią podczas:

  • Wizyty u fryzjera,
  • Kontakt z osobą zakażoną, np. poprzez dotyk skóry,
  • Korzystania z sauny lub basenów,
  • Porodu.

Infekcja wirusem HPV u dzieci i młodzieży może przebiegać bezobjawowo i w zależności od typu i lokalizacji zakażenia może powodować:

  • Brodawki i kurzajki. Są to widoczne na skórze zmiany brodawkowate, które mogą przybierać postać kalafiorowatą. Zmiany te są zwykle niegroźne, ale mogą być nieestetyczne i powodować dyskomfort.
  • Zmiany na szyjce macicy. Objawy nowotworu spowodowanego transmisją HPV obejmują: krwawienia międzymiesiączkowe, obfite miesiączki, ból w podbrzuszu oraz obfite upławy.
  • Chrypkę, kaszel, zmianę głosu, nieprzyjemny zapach z ust oraz powiększone węzły chłonne (rak gardła).
  • Brodawki na dłoniach i podeszwach stóp. Zmiany mogą występować jako guzki o nierównej powierzchni, zwykle niebolesne.
  • Krwawienia z odbytu, ból, swędzenie, zmianę wyglądu stolca (rak odbytu).

Zmiany brodawkowe mogą wystąpić nawet kilka miesięcy po zakażeniu, a onkogenne typy wirusa HPV przez wiele lat mogą trwać w fazie utajonej, nie oznacza to jednak, że wirus „uśpiony” – bezobjawowy nie jest aktywny i nie niesie ze sobą ryzyka dalszej transmisji.

Leczenie i zapobieganie

Obecnie nie istnieje lek, który skutecznie zniwelowałby zakażenie wirusem HPV. Dotychczasowe leczenie polega na zwalczaniu istniejących objawów, takich jak kłykciny, brodawki czy nowotwory. Dlatego tak ważne jest podjęcie działań profilaktycznych, by zadbać o bezpieczeństwo dziecka. W celu zmniejszenia ryzyka zarażenia i rozwoju chorób warto:

  • Prowadzić zdrowy styl życia,
  • Zadbać o edukację seksualną dziecka w odpowiednim wieku,
  • Wprowadzić dietę bogatą w witaminy i minerały,
  • Stosować szczepienia ochronne przeciwko HPV.

Rozwój nowotworu związanego z HPV zwykle następuje po wielu latach od zakażenia. Dzieci mogą zarazić się wirusem podczas porodu, jeśli matka była zakażona lub poprzez kontakt z zakażoną osobą. Szczepienia przeciwko HPV są skutecznym sposobem zapobiegania tym chorobom i zalecane są dla osób przed rozpoczęciem aktywności seksualnej. Pomimo że nie chronią bezpośrednio przed nowotworem, zapobiegają zakażeniu wirusem HPV, który może prowadzić do rozwoju choroby onkologicznej w późniejszym wieku. To jest skuteczny sposób zapobiegania chorobom związanym z wirusem brodawczaka ludzkiego, takimi jak: rak szyjki macicy, rak odbytu, sromu, pochwy i prącia oraz brodawkom narządów płciowych.

Szczepienia ochronne są zalecane dzieciom powyżej 9. roku życia. Działania profilaktyczne są istotne zarówno dla dziewcząt, jak i chłopców, ponieważ chronią nie tylko przed chorobami, ale również przerywają łańcuch zakażenia, co zmniejsza ryzyko rozwoju raka szyjki macicy u kobiet w przyszłości.

Następstwa zakażenia HPV można wykryć już na wczesnym etapie rozwoju choroby za pomocą regularnych badań cytologicznych czy testów DNA na obecność wirusa i wdrożyć odpowiednią terapię.

Nie każdy HPV straszny

Infekcje wirusem brodawczaka ludzkiego należą do najczęściej występujących w społeczeństwie. Szacuje się, że u większości ludzi dochodzi do zakażenia na różnych etapach życia. Organizm osoby zdrowej z silnym układem odpornościowym potrafi sam zwalczyć wirusa w ciągu kilku lat zanim dojdzie do rozwoju zmian chorobowych. Łagodne schorzenia wywołane przez typy wirusa HPV-6 i HPV-11 należą do niskoonkogennych i odpowiedzialne są za występowanie brodawek płciowych. Inne typy wirusa o łagodnym charakterze m.in. HPV-2, HPV-4, HPV-10 powodują brodawki i kurzajki zlokalizowane na obszarze całego ciała.

Na podstawie: